Նման էսկալացիան մեծացնում է միջուկային հակամարտության ռիսկը․ նախազգուշացնում է ICAN-ը
Ուկրաինայում հակամարտությունը կարող է միտումնավոր կամ ակամա վերածվել միջուկային պատերազմի, քանի որ վտանգավոր վարքագիծը մեծանում է։ Այս մասին ՌԻԱ Նովոստիին ասել է Միջուկային զենքի վերացման միջազգային արշավի (ICAN) քաղաքականության և հետազոտությունների համակարգող Ալիսիա Սանդերս-Զակրեն:
Հունվարին Ժնևում ՄԱԿ-ում Ռուսաստանի մշտական ներկայացուցիչ Գենադի Գատիլովը հայտարարել էր, որ ներկայումս ամենամեծ միջուկային ռիսկը կապված է ուկրաինական ճգնաժամում ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի էսկալացիայի ռազմավարության հետ, որը կարող է ուղղակի ռազմական առճակատում հրահրել միջուկային տերությունների միջև:
Սանդերս-Զակրեի կարծիքով՝ վերջին երկու տարիներին նկատվում է հռետորաբանության եւ վտանգավոր վարքագծի աճ՝ կապված միջուկային էսկալացիայի հետ, որոնք լայնորեն դատապարտվել են միջազգային հանրության կողմից:
«Նման էսկալացիան մեծացնում է պատահական կամ կանխամտածված միջուկային հակամարտության ռիսկը։ Միջուկային զենք ունեցող բոլոր պետությունները և նրանց դաշնակիցները պետք է զգուշություն ցուցաբերեն իրենց կարճաժամկետ հռետորաբանության և գործողությունների մեջ և վերացնեն իրենց միջուկային զինանոցները, ինչը միջուկային էսկալացիան կանխելու միակ հուսալի միջոցն է»,- ասել է նա։
Սանդերս-Զակրեն հավելել է, որ այսօր միջուկային զենքի կիրառման ռիսկը հատկապես մեծ է՝ հաշվի առնելով, որ միջուկային զենք ունեցող բոլոր պետությունները ստեղծում են նոր, ավելի վտանգավոր միջուկային զենք, իսկ միջուկային զենք ունեցող մի քանի պետություններ ներգրավված են ակտիվ հակամարտության մեջ:
«Միջուկային էսկալացիան ընդմիշտ դադարեցնելու և միջուկային պատերազմը կանխելու միակ երաշխավորված միջոցը միջուկային զենքի վերացումն է: Միջուկային զենքի արգելման մասին պայմանագիրը (TPNW) միակ բազմակողմ գործիքն է, որը ապահովում է միջուկային զենքի վերացման ստուգելի ուղի. ՄԱԿ-ի բոլոր անդամների գրեթե կեսը ստորագրել է, բոլոր երկրները պետք է միանան այս պայմանագրին, որպեսզի հասնեն միջուկային զենքի վերացմանը»,- հորդորեց ICAN-ի փորձագետը:
Միջուկային զենքի արգելման մասին պայմանագիրն ընդունվել է 2017 թվականի հուլիսին։ Այն ժամանակ նրան աջակցում էին 122 պետություններ։ Մի երկիր՝ Նիդեռլանդները, դեմ է քվեարկել, մեկը՝ Սինգապուրը, ձեռնպահ է մնացել։ Շատ պետություններ, այդ թվում՝ Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ն, չեն մասնակցել այդ համաժողովի աշխատանքներին։ Նրանք հայտարարել են, որ միջուկային զենքի չտարածման մասին պայմանագրի առկայության դեպքում նոր փաստաթուղթ ընդունելու անհրաժեշտություն չկա: Ներկայումս միջուկային զենքի արգելման մասին պայմանագիրը ստորագրել են 93 երկրներ, որոնցից 70-ը վավերացրել են: Փաստաթուղթն ուժի մեջ է մտել 2021 թվականի հունվարի 22-ին։
2018-ի հոկտեմբերին Ռուսաստանը, Մեծ Բրիտանիան, Չինաստանը, ԱՄՆ-ը և Ֆրանսիան համատեղ հայտարարեցին, որ դեմ են և չեն ստորագրի պայմանագիրը:
