Երևանի էկոլոգիական խնդիրները կազդեն բնակչության առողջության և կյանքի որակի վրա․ բնապահպան
Երևան քաղաքը բախվում է մի շարք էկոլոգիական լուրջ խնդիրների, որոնք ունեն խորքային պատճառներ և բացասական հետևանքներ բնակչության առողջության, քաղաքային կենսոլորտի և կլիմայական կայունության վրա։ Այս մասին Facebook–ի իր էջում գրել է բնապահպան Սիլվա Ադամյանը։
Նա ներկայացրել է Երևանի հիմնական էկոլոգիական խնդիրները՝ գիտականորեն հիմնավորված բացատրություններով։
- Օդի աղտոտվածություն
- Հիմնավորում
Ըստ ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարության և միջազգային զեկույցների՝ Երևանի օդի աղտոտվածությունը տարիներ շարունակ գերազանցում է սահմանային թույլատրելի չափորոշիչները։
Աղտոտիչներ՝
- Փոշի (PM10, PM2.5)
- Ծծմբի երկօքսիդ (SO₂)
- Ազոտի օքսիդներ (NOₓ)
- Ածխածնի մոնօքսիդ (CO)
- Օզոն (O₃)
- Գիտական հետևանքներ
Սրանց բարձր կոնցենտրացիան հանգեցնում է շնչառական և սրտանոթային հիվանդությունների։
PM2.5 մասնիկները ներթափանցում են թոքերի խորքային հատվածներ և արյան շրջանառություն՝ բարձրացնելով ինֆարկտի, ասթմայի և քաղցկեղի ռիսկը։
Պատճառներ
- Ավտոտրանսպորտ (հատկապես հին մեքենաներ)
- Շինարարական փոշի
- Ջեռուցման համակարգեր՝ մազութով կամ փայտով
- Քամու պակաս և լեռնաշղթաներով շրջափակված դիրք՝ օդի շրջանառության դժվարություն
- Կանաչ տարածքների պակաս
Հիմնավորում
Ըստ ՄԱԿ տվյալների՝ քաղաքային բնակավայրում մեկ շնչին պետք է բաժին հասնի առնվազն 9 մ² կանաչ տարածք։ Երևանում այդ ցուցանիշը միջինում՝ 4-6 մ² է որոշ վարչական շրջաններում՝ նույնիսկ ավելի քիչ։
Հետևանքներ
- Բարձր ջերմաստիճան (քաղաքային ջերմային կղզի)
- Օդի չմաքրվելու խնդիր
- Փոշու և աղտոտիչների ավելացում
- Բնակիչների հոգեկան լարվածություն, դեպրեսիա
- Ջրի աղտոտում և անարդյունավետ օգտագործում
Խնդիրներ
- Արագ ընդլայնվող կառուցապատում և չկանոնակարգված կոյուղիների արտահոսք՝ ձորեր ու գետեր (Հրազդան գետ) աղտոտելու ռիսկերով։
- Ջրառ առանց վերահսկողության՝ բերում է երկրաջրերի մակարդակի իջեցման։
Գիտական հետևանք
- Ջրային էկոհամակարգերի խախտում
- Կենսաբազմազանության նվազում
- Կոյուղաջրերով փոխանցվող հիվանդությունների տարածում
- Շինարարական բում և հողի դեգրադացիա
Խնդիրներ
- Շինարարության կտրուկ աճը՝ առանց էկոլոգիական փորձաքննության
- Հողի անջրանցում՝ ասֆալտի և բետոնի ծածկույթներով
- Փոշու բարձր մակարդակ
Գիտական ազդեցություն
- Անթափանց հողածածկը խանգարում է ջրի ներծծմանը՝ նպաստում է հեղեղների և ջրի մաշման։
- Բույսերի արմատային համակարգի խանգարում՝ նվազեցնում է CO₂-ի կլանումը։
- Աղմուկային աղտոտվածություն
- Երևանի կենտրոնական շրջաններում աղմուկը գերազանցում է ՍԱԹ սահմանաչափերը՝
- 65 դԲ օրական, մինչդեռ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության սահմանաչափը՝ 55 դԲ է։
Հետևանքներ
- Քնի խանգարումներ
- Բարձր արյան ճնշում
- Խրոնիկ սթրես
- Երեխաների մոտ ուշադրության խանգարումներ
Եզրակացություն
«Երևանի էկոլոգիական խնդիրները փոխկապակցված են և պահանջում են համակարգային լուծումներ՝ հիմնված տվյալների վերլուծության և քաղաքային ռազմավարության վրա։ Առանց անհապաղ միջամտության՝ բնակչության առողջությունը և կյանքի որակը կարող են զգալիորեն վատթարանալ»,- գրել է Սիլվա Ադամյանը։
