ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի մասնակցության սառեցման մասին վարչապետ Փաշինյանի հայտարարությունը քննարկումներ է առաջացրել երկրի արտաքին քաղաքականության փոփոխության վերաբերյալ: Այս մասին գրում է Deutsche Welle-ն։

Նշվում է, որ հայ փորձագետները Երևանի և Մոսկվայի միջև հարաբերությունների հետագա վատթարացում են կանխատեսում։

DW-ի կողմից հարցված հայ փորձագետները ոչ մի նոր բան չեն նկատել Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի՝ Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությանը (ՀԱՊԿ) Հայաստանի մասնակցության սառեցման մասին վերջերս արված հայտարարության մեջ: Նրանց խոսքով՝ Փաշինյանը միայն արձանագրել է առկա փաստը։

«Վարչապետի հայտարարությունը միայն հաստատում է, որ Հայաստանի անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին սառեցված է։ Մենք բոլորս դա գիտեինք կամ զգացինք, բայց դա պաշտոնապես ձևակերպված չէր», - լրատվամիջոցի հետ զրույցում ասաց Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Ստեփան Սաֆարյանը։

ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի մասնակցության սառեցման մասին Փաշինյանի հայտարարությունը հայ քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանն անվանել է Երևանի և Մոսկվայի հարաբերություններում ճգնաժամի արտացոլում:

«Իսկ ՀԱՊԿ այլ երկրների հետ հարաբերություններում այդ ճգնաժամը միշտ եղել է։ Փաշինյանն իր հայտարարությամբ միայն արձանագրեց առկա իրավիճակը»,- զրույցում պարզաբանեց քաղաքագետ Իսկանդարյանը։

Փորձագետները չեն բացառում, որ Հայաստանը, հատկապես անվտանգության ոլորտում իր շփումների դիվերսիֆիկացման ֆոնին, կարող է ինչ-որ պահի որոշում կայացնել ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու մասին, բայց երբ և ինչ պայմաններում դա տեղի կունենա, նրանք չեն կանխատեսում:

«Նման քայլն, այնուամենայնիվ, կհանգեցնի Ռուսաստանի բացասական արձագանքին։ ՀԱՊԿ-ում ֆորմալ մասնակցությունը Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների որոշակի ռեժիմի պահպանումն է», - նշեց քաղաքագետ Իսկանդարյանը՝ միաժամանակ նկատելով, որ թեև Հայաստանը դժգոհ Է ՀԱՊԿ-ից, այն առանձնահատուկ այլընտրանք չունի։

«Այլ ռազմաքաղաքական դաշինք չկա, որտեղ կարելի է մտնել և ապահովել սեփական անվտանգությունը», - պարզաբանեց նա:

Դրա հետ մեկտեղ հայ փորձագետները կանխատեսում են Երևանի և Մոսկվայի միջև հարաբերությունների հետագա վատթարացում ապագայում։ Քաղաքագետ Ստեփան Սաֆարյանը նշում է, որ Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև հարաբերություններում ճգնաժամը միայն կմեծանա և հնարավոր է վերածվի բացահայտ առճակատման:

«Այս իրավիճակում կարևոր է արդյունավետ կառավարել ռիսկերը», - եզրափակեց նա:

Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությանը՝ տարածաշրջանային ռազմաքաղաքական դաշինքին, որում Հայաստանից և Ռուսաստանից բացի ընդգրկված են նաև Բելառուսը, Ղազախստանը, Ղրղզստանը և Տաջիկստանը, Երևանի մասնակցության սառեցման մասին վարչապետ Փաշինյանը հայտարարել էր դեռևս փետրվարի 22-ին France 24 հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում:

Նշվում է, որ Փաշինյանը դա որակել է որպես հետևանք այն բանի, որ «Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունը չի կատարել անվտանգության ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության առջև ստանձնած իր պարտավորությունները, մասնավորապես՝ 2021-2022 թվականներին»:

«Գործնականում դրա հետևանքն այն է, որ մենք փաստացի սառեցրել ենք մեր մասնակցությունը ՀԱՊԿ-ում։ Ինչ կլինի վաղը, կերևա վաղը», - ասել է Փաշինյանը՝ պատասխանելով ՀԱՊԿ-ից Հայաստանի հնարավոր դուրս գալու մասին լրագրողի հարցին։

2020 թվականի Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, երբ միջնորդները փորձում էին հասնել համապարփակ խաղաղության համաձայնագրի, լուրջ մարտական բախումների շարքը հիշեցում էր այն մասին, թե որքան անկայուն է մնում իրավիճակը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին։ Այդ ժամանակ ադրբեջանական զորքերը, Երևանի պնդմամբ, ներխուժել են երկրի տարածք և սահմանամերձ շրջաններում գրավել գերիշխող բարձունքներ։ Հայաստանը դիմել է ՀԱՊԿ-ին և Ռուսաստանին՝ հույս ունենալով ռազմական աջակցություն ցուցաբերել Ադրբեջանի հետ իր դիմակայությունում և քաղաքական գնահատական տալ Հայաստանի ինքնիշխանության դեմ Ադրբեջանի ագրեսիային: Այն բանից հետո, երբ դաշնակիցների կողմից ակնկալվող արձագանքը չհետևեց, Երևանի և ՀԱՊԿ մյուս անդամների միջև հարաբերությունները շարունակեցին անշեղորեն վատանալ, և Հայաստանը դադարեց մասնակցել այդ ռազմական դաշինքի նիստերին բոլոր մակարդակներով։

ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի մասնակցության «սառեցման» մասին Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունը որոշակի շփոթության է հանգեցրել կազմակերպությունում Երևանի ներկայիս պաշտոնական կարգավիճակի հետ: Բանն այն է, որ ՀԱՊԿ կանոնադրությամբ մասնակցության սառեցման ռեժիմ նախատեսված չէ։ Փաստաթղթում խոսվում է միայն կազմակերպությունից երկրի կամավոր դուրս գալու հնարավորության մասին։ Դրա համար անհրաժեշտ է համապատասխան ծանուցում ներկայացնել թողարկման ամսաթվից վեց ամիս առաջ: Մեկ այլ տարբերակ է երկրի բացառումը կամ նրա անդամակցության ԿԱՍԵՑՈՒՄԸ, եթե նա հրաժարվում է կատարել կազմակերպության կանոնադրության դրույթները և նրա խորհրդի որոշումները:

Հայաստանի իշխանություններն այնքան էլ չեն ձգտում պարզաբանել երկրի վարչապետի հայտարարությունը։ Իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության պատգամավոր Անդրանիկ Քոչարյանը, պատասխանելով լրագրողների՝ ՀԱՊԿ-ի վերաբերյալ Փաշինյանի հայտարարությունը պարզաբանելու խնդրանքին, միայն կրկնել է նրա միտքը: «Սառեցված բառը նշանակում է, որ սառեցված է»,- փետրվարի 26-ին լրագրողների հետ զրույցում ընդգծեց Քոչարյանը՝ չխորանալով մանրամասների մեջ:

Պաշտոնական Մոսկվան, որն ավելի վաղ Երևանից պարզաբանումներ էր խնդրել Փաշինյանի հայտարարության վերաբերյալ, արձանագրում է, որ դեռևս հստակություն չունի ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու վերաբերյալ Հայաստանի դիրքորոշման վերաբերյալ:

«Այստեղ մենք բավականին հաճախակի շփումներ ունենք հայ գործընկերների հետ։ Իհարկե, մենք կպարզաբանենք: Եթե ելնենք համապատասխան փաստաթղթերից, ապա ՀԱՊԿ-ի առումով նման ռեժիմ գոյություն չունի։ «Մենք պետք է շփվենք, կպարզենք», - փետրվարի 26-ին լրագրողներին ասել է ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը, փոխանցում է ՌԻԱ Նովոստին։